اصفهان شهر اصفهان
آقاى محمد صدر هاشمی پس از طرح نظریهاى غلط در مورد «سنگ آب‌ها» از طرف جهانگردى که به اصفهان سفر کرده بود و مقالاتى به عنوان کشف تازه علمی خود نوشته بود به توضیحات جالبى در مورد سنگ آب‌ها پرداخته است که ذیلاً قسمتى از آنرا نقل میکنیم: 
«اینکه در این مقاله تاریخچه سنگ آب را شرح میدهیم براى این است که همین سنگ آب، چندى پیش سروصدائى راه انداخته بود و یکى از سیاحان که به اصفهان آمده و از مسجد شاه دیدن کرده بود مدعى شده بود که سنگ آبهاى مسجد جعبه حبسالصوت است. توضیح مطلب آنکه سیاح مذکور پس از آنکه در زیر گنبد بزرگ مسجد شاه (مسجد امام فعلى) قرار گرفته و متوجه شده بود که صدا چند مرتبه برمیگردد، بدون توجه به خاصیت ساختمان گنبد و اینکه این خاصیت مربوط به وضع گنبد میباشد، آنرا مربوط به سنگ آب هاى زیر گنبد دانسته و اصولاً مدعى شده بود که این سنگ آب‌ها به همین منظور ساخته و در این محل گذاشته شده است. غافل از اینکه از این قبیل سنگ آب‌ها، البته نه به ظرافت و زیبائى که در مسجد شاه (مسجد امام فعلى) یافت میشود در اغلب مساجد و مدارس قدیم این شهر موجود است.
سیاح مذکور در یکى دو روزنامه به عنوان کشف تازه مصاحبه هائى کرده و این مطلب بىاساس و بىمایه را بعنوان یک کشف علمی!! به رخ این و آن کشیده است. به هر صورت براى رفع اشتباه از این سیاح و از کسان دیگرى که ممکن است گول بخورند در این مقاله بطور اجمال تاریخچهاى از سنگ آب‌ها مینویسم:
سنگ آب هاى موجود به اشکال مختلف دیده میشود، اول به صورت دایره و مدور و این نیز به دو صورت دیده میشود یکى رو پایه قرار گرفته و دیگر بدون پایه و بیشتر شاهکارهاى حجارى و مخصوصاً سنگ آب هاى مسجد شاه اصفهان از این قبیل است.
دوم سنگ آب هائى که بشکل مستطیل میباشد. این نوع نیز گاهى طول آن به یک متر و نیم و عرض نیم متر است مثل سنگ آبى که در مدخل امامزاده شاهزاده ابراهیم است. این سنگ آب که شاید در نوع خود بىنظیر باشد شیرى نیز به بدنه آن حجارى شده و اشعارى از میرزا طاهر نصرآبادى معروف، صاحب تذکره مشهور، روى آن کنده شده است.
این سنگآبها یا جامآب یا قدح آب براى آب خوردن و رفع عطش کردن ساخته و در مساجد و مدارس نهاده شده، اغلب نام واقفین آن از سلاطین و غیره روى آن‌ها حک شده است. موضوع سقایت و آب دادن و رفع عطش کردن از اموریست که در دین اسلام خیلى به آن توصیه شده، توجه بادعیه از قبیل (سقىاللّه ثراه) این مطلب را به خوبى ثابت مینماید.
تاریخچه سنگ آب…
تاورنیه سیاح و تاجر معروف فرانسوى که در عهد صفویه در اصفهان بود، مینویسد: در کوچهها و بازارهاى اصفهان عدهاى بنام (سقا) دیده میشوند که مشگ آب به دوش گرفته و مردم تشنه را سیراب میکنند. بنابراین تردیدى نیست که نصب و گذاشتن این سنگ آب‌ها به منظور رفع عطش و براى درک فیض و ثواب بوده است. متأسفانه سیاحى که از مسجد شاه (مسجد امام) دیدن کرده و آن همه بانگ و هیاهو راه انداخته به اشعارى که روى بدنه سنگ آب حک شده توجه نکرده که به خوبى از آن‌ها استفاده میشود که ساختن این سنگ آب براى آشامیدن آب و یادى از شهداى کربلا بوده است. نه آنکه چنانکه سیاح مدعى است براى ضبط صوت و انعکاس صدا باشد. از جمله سنگ آب هاى دیگر اصفهان: سنگ آب مسجد ذوالفقار، سنگ آب مسجد جارچى، سنگ آب مسجد جامع، سنگ آب شاهزاده ابراهیم، سنگ آب مدرسه زینب بیگم، سنگ آب مدرسه صدر، سنگ آب مسجد رحیمخان، سنگ آب مسجد قطبیه و صد‌ها سنگ آب دیگر که در گوشه و کنار شهر و مدارس قدیم اصفهان یافت میشود.