اصفهان شهر اصفهان
تاﻻر تیموری در جنوب خیابان استانداری و در مجموعه دولت خانه صفویه قرار دارد. سال ساخت بنــا جـایی ذکر نشده است، ولی با توجه به نام بنا و سبک ساختمان و تزئینات گچ بری آن ساختمان متعلق به دوره تیموریان است. گویند بنای مذکور از آثار زمان تیمور لنگ است که پس از قشون کشی وی به ایران و قتل و غارتی که نمود، از لحاظ علاقه ای که به هنر داشت، دستور ساختن این بنای رفیع را در مجاورت میدان نقش جهان داد و به دستور وی و سرپرستی شاهرخ بن تیمور این بنا ساخته شد، اما با توجه به حوادث رخ داده بعدی، به نظر مـی رسد کـه بانـی ساخت تاﻻر تیموری، یکی از نوادگان تیمور به نام رستم بن عمر شیخ بن تیمور باشد.
بنای تاﻻر تیموری دارای دو اتاق بزرگ وسیع است که جلو آن را ایوان وسیع و مرتفعی فرا گرفتـه و در اطـراف آن چندین اتاق تو در تو و متصل به یکدیگر وجود دارد. این اتاق‌ها و ایوان‌های اطراف که امروزه جلو ایوان جنوبی آن بسته شده، دارای سقف‌های مقرنس آجری است که با سنگ‌های ﻻجورد و طﻼئی رنگ تزئین شده و در قسمت‌های باﻻ نیز گچ بری‌هایی دیده می‌شود که آثاری از آن هنوز باقیست و پنجره‌هایی با گچ بری هـای بسـیار ریز و زیبایی نیز دارد. در جلو این تاﻻر به طرف مشرق حوض‌های آبی وجود داشته که در دوره صفویه به نـام چهـار حـوض مشـهور بوده و از عمارت به عنوان دفترخانه همایونی استفاده می‌شده است. تا حـدود هشـتاد سال پیش نیز ایـن بنـا بـه عمارت چهار حوض معروف بود. نویسنده کتاب رستم الحکماء معتقد است که پس از ســقوط اصـفهان توسـط محمود افغان، بسیاری از شاهزادگان و امرای دولت صفوی در این عمارت کشته و دفن شده‌اند، که البته با توجه به اینکه عمارت مذکور در زمان صفویه کاربری دیوانی و دفترخانه همایونی را داشته است، بعید به نظر نمی‌رسد که چنین اتفاقی در آن حادث شده باشد.
در هنگام حکومت ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه که حاکم اصفهان بود، از عمـارت بـرای محـل سربازان و لشکر استفاده می‌شد و عمارت مذکور مدتی نیز با کاربری کتابخانه و قرائت خانه شهرداری و حـتی محـل انجمـن شهر مورد استفاده بوده است. در زمان سلطنت رضا شاه پهلوی از قسمت شمالی عمارت به عنوان اصطبل اسـتفاده می‌شده است که بقایای آن هنوز باقیست و در زمان پهلوی دوم تعمیراتی توسط دو سرلشگر با همکاری مالی عـده‌ای از مدیران کارخانه‌ها، تجار و هنرمندان اعمال شد و از آن به عنوان باشگاه افسران استفاده می‌شـد. بر بدنـه دیوار ایوان شرقی عمارت، بر لوحی مرمری به مهر ماه سال ۱۳۲۷ ش از این تعمیرات سخن رفته است. در فضـای جنوبی عمارت سنگاب بسیار زیبایی از سنگاب‌های بسیار نفیس اصفهان که با خـط نستعلیق برجسـته و زیبـا، اشعاری به تاریخ ۱۰۵۶ ق بر بدنه آن نقش شده، وجود داشته است، ولـی هم اکنون سنگاب مـذکور در محوطــه چهلستون قرار دارد. به گفته دکتر رفیعی مهرآبادی در کتاب آثار ملّی اصفهان به نظر می‌رسد تابلوهای نقاشی شـده در تاﻻر تیموری از روی مینیاتورهای کاخ چهلستون تقلید شده باشند. عمارت مذکور از سال ۱۳۶۷ ش به موزه تاریخ طبیعی تبدیل شده و تا به امروز نیز اینچنین است. البته جا دارد به این نکته اشاره شود که در طی حفاری‌های به عمل آمده در جبهه شمالی عمارت مذکور، به اشیائی چون سفال، کاشی، اشیاء مفرغی و ﻻیه‌های تزئینی با گچ بری و نقاشی برخورد کرده‌اند که برخی از ظروف سفالی پیدا شده مانند کاسه‌های ظریف با نقوش سیاه رنگ بر لعاب آبی فیروزه‌ای و ظروف آبی ـ سفید دیگـری که به تقلید از سفال چین نقش آبی و سیاه دارند، معرف سبک تیموری است و همچنین کاشی فیروزه‌ای به خطوط طﻼیی به صورت گل و برگ ظریف در عمق ۲۴۰ تا ۲۵۵ سانتی متری پیدا شده که با دیگر نمونه کاشی‌های به کار رفته در دیگر بناهای تیموری در اصفهان شباهت بسیار دارد. با توجه به اینکه عمارت بار‌ها تعمیر و مرمـت شده، بعید نیست که کاشی کاری هم داشته است و در طی زمان از بین رفته باشد. اشیاء مفرغی و کاشی‌های دیگر متعلـق به دوران صفویه است و عنوان دفترخانه همایونی برای عمارت را در این زمان تأیید می‌کند.
