زری یک صفت نسبی منسوب به زر است. یعنی ساخته شده از زر زرین و طلائی، بنابراین زری عبارت است از پارچههای زربفت، پارچهای که پودهای آن طلاست. در این هنر پارچه هائی با نقش و نگارهای سنتی و تار و پودهائی از ابریشم و گلابتون با دستگاههای کاملاً سنتی دستی بافته میشود. مواد اولیه این صنعت ابریشم طبیعی است. مراحل بافت زری بافی شامل نقشه بندی، چله کشی، گذراندن ابریشم از وردها و شانهها میباشد. دستگاه زری بافی نیز معمولاً ابزار و آلات چوبی است که به سبک قدیمی و ساده ساخته میشود. هنر زری بافی سابقه تاریخی و طولانی دارد.
مورخین و پژوهشگران مینویسند هخامنشیان در استفاده از پارچههای لطیف و لباسهای فاخر پیشقدم بوده و پردههای الوان ایرانی که با نخهای گلابتون بافته شده بودند در دنیا مشهور و معروف بودهاند بطوری که رومیان همه ساله مبالغی برای زریهای ایران خرج میکردهاند. از دوران ساسانیان پارچههای زربفت بسیار زیبا در موزهها و کلیساهای اروپا موجود است.
پس از اسلام و بخصوص در عصر سلاجقه نقوش اسلامی با ساسانی تلفیق و استفاده خط کوفی در حاشیه پارچهها باب گشت. در دوران مغول این هنر دچار زوال گردید، اما با روی کارآمدن تیموریان مجدداً مورد توجه قرار گرفت. در دوران صفویه و بخصوص بعد از پایتختی اصفهان زری بافی نیز مانند سایر هنرها مورد حمایت جدی قرار گرفت و بهترین استادان به اصفهان دعوت شدند. این استادکاران در کارگاههای مجهزی که کارگاه شاهی نامیده میشدند به تربیت شاگردان و تولید پارچههای زری بسیار زیبا مشغول شدند. بزودی این کارگاهها گسترش یافتند و در شهرهای یزد و کاشان و بقیه نقاط نیز کارگاههای شاهی افتتاح شدند. در این دوره زری بافی با طرحهای گوناگون و رنگهای متنوع به بالاترین سطح رسید و نقوش بسیار زیبائی از تصاویر حیوانات، پرندگان، گل و گیاه، درختان مخصوصاً درخت سرو، گل و مرغ اسلیمی و ختائی بر پارچههای زربفت بافته شدند و بافتهها نیز با خطوط نسخ و نستعلیق تزئین شدند و با آنها مقابر و اماکن مقدسه پوشانده شدند. در دوران صفویه پارچههای زربفت و زریهای ایران بصورت صادرات، هدیه به سلاطین و رهبران و سفرا و بصورتهای دیگر به کشورهای اروپائی راه یافتند و این هنر ایرانی طرفداران و خریداران بسیاری بدست آورد. پس از صفویه به دلیل تقلید از غرب هنر زری بافی مورد بیمهری واقع شد اما در سال ۱۳۰۹ شمسی کارگاهی توسط دولت وقت و به اهتمام استاد حسین طاهرزاده بهزاد و به ریاست استاد حبیب الله طریقی تأسیس شد. در حال حاضر کارگاههای زری بافی میراث فرهنگی و کارگاه زری بافی و گلابتون سازی هنرستان هنرهای زیبایی اصفهان به حیات خود ادامه میدهند. امروز از استادکاران این هنر نیز مانند هنر قلمکار برای تدریس در دانشگاه استفاده میشود و استادان این صنعت تجربیات گرانبار خود را به دانشجویان منتقل میکنند. از استادان این هنر میتوان از مرحوم پورعطار و مرحوم پورنقشبند نام برد. از استادانی که در قید حیات هستند نیز استاد مهدی شمسعلی است که با خلق آثار زیبا و نفیس از زوال این هنر جلوگیری میکنند.